Nederland

Observaties tijdens WK’s wisselen af met daarin overgaande beschouwingen van persoonlijke aard, waarbij vooral de relatie tussen Voetbal en (het verstrijken van de) Tijd centraal staat.

'Ziehier dan een boek dat bij niemand in goede aarde zal vallen, niet bij de intellectuelen, die geen belangstelling voor voetbal hebben, en niet bij voetballiefhebbers, die het te intellectueel zullen vinden. Maar ik moest het schrijven, ik wil de dunne draad die me nog met de wereld verbindt, niet verbreken.'

Een mannequin, gevolgd door een zwerm bijen, betreedt de catwalk gekleed in honing, een jurk van amber en licht. Het sluitstuk van de herfst-wintercollectie van Marie, modeontwerpster en beeldend kunstenares, de geliefde van de verteller. Een verrassende scène die de opening vormt van de nieuwe roman van Jean-Philippe Toussaint. In Naakt staat de verhouding tussen de grillige Marie en de verteller centraal, en hun herhaalde maar vruchteloze pogingen hun verhouding te beëindigen. Dramatische en soms absurde situaties en gebeurtenissen, in Japan, Parijs en op Elba, vormen de achtergrond van de tumultueuze liefde tussen de twee hoofdpersonen. Met dit bijzondere, ontroerende en soms zelfs spannende boek, dat aan het slot een onverwachte wending neemt, levert Toussaint opnieuw het bewijs van zijn onmiskenbaar eigen stijl en wijze van waarnemen.

Naakt stond in 2013 op de shortlist voor de prestigieuze Franse Prix Goncourt.

De verteller van deze visuele roman verhaalt over zijn voormalige geliefde, de grillige en onberekenbare Marie, die zijn hulp inroept als haar nieuwe minnaar onverwacht is gestorven aan een hartinfarct. Tegen de achtergrond van een hittegolf in Parijs, noodweer op het vliegveld van Tokio en een vernietigende bosbrand op Elba legt Toussaint de absurditeit en de tragiek van het leven op een humoristische, soms bijna afstandelijke wijze bloot en zal in terugblik en voor de toekomst blijken dat er aan de liefde van de verteller en Marie geen definitief einde is gekomen: "Toen begreep ik dat we misschien nooit zo verbonden waren geweest als sinds we uit elkaar waren gegaan," merkt de hoofdpersoon op. Naast de verteller, Marie en haar gedoemde minnaar voert Toussaint nog een ander personage op: een Arabische volbloed, die minstens net zo onberekenbaar is als Marie, wat op het vliegveld Narita een hallucinerende episode oplevert. Met zijn oog voor details en de absurditeit van menselijk handelen en situaties vertelt Jean-Philippe Toussaint het verhaal van een liefde die zich niet laat ontkennen: "Ik wist hoe Marie reageerde, Marie kende ik bij intuïtie, over haar had ik een aangeboren kennis, een ingeboren weten, een totaal begrip: ik kende de waarheid omtrent Marie."

In 2009 ontving Jean-Philippe Toussaint voor deze roman de Prix Décembre. De waarheid omtrent Marie stond ook op de shortlist van de Prix Goncourt 2009.

Dit is het tweede deel van een drieluik dat zich afspeelt in Azië begint in China. Een (anonieme) verteller moet in opdracht van zijn geliefde, Marie, een groot bedrag in dollars overhandigen aan zijn Chinese gastheer. Wat zijn de herkomst en het doel van dit niet onaanzienlijke bedrag? Kunnen de activiteiten van de Chinese gastheer het daglicht niet verdragen? Waarom blijft de gastheer voortdurend in de buurt, zodat de beginnende romance van de verteller met het Chinese meisje Li Qi niet van de grond komt? Vluchten vertelt in een geheimzinnige stijl, vol dreiging, de belevenissen van een typische Toussaint-figuur: een absolute ‘buitenstaander’, die door zijn afstandelijke blik een meer dan normaal ontwikkeld gevoel bezit voor de absurde kanten van het leven. Door zijn weinig daadkrachtige houding laat hij zich meeslepen in op zijn zachtst gezegd ongebruikelijke situaties. Als zijn vader plotseling overlijdt op Elba, verlaat de verteller China halsoverkop. Op Elba tracht hij zich aanvankelijk ook weer aan de situatie te onttrekken, totdat passie en reële angst hem in hun greep krijgen. Vluchten kan niet meer.

Voor deze roman ontving Jean-Philippe Toussaint in 2006 de Prix Médicis, een van de belangrijkste literaire prijzen in Frankrijk.

De liefde bedrijven is het geestige en ontroerende verhaal over een wanhopige liefde. De verteller van het verhaal begeleidt zijn vriendin Marie - een succesvol modeontwerpster - naar Tokio, waar zij haar creaties gaat tentoonstellen. Het stel raakt verwikkeld in een intrigerend spel van aantrekking en afstoting tegen de achtergrond van het prachtig beschreven grotestadsleven. Een pikant detail is dat de verteller sinds kort een flesje zoutzuur heeft gekocht dat hij altijd bij zich draagt en dat hem een geruststellend gevoel geeft wanneer hij zich geen raad weet met een situatie. Maar hun liefde, zoals in alle tragedies, is al op de eerste bladzijden gedoemd te mislukken.

"Let op: Liefde bedrijven is schijnbaar zen, handig oriëntaals, maar woest ontvlambaar. Heel seksueel ook" (Fabrice Gabriel, Les Inrockuptibles, 11 september 2002)

Dit zelfportret van Jean-Philippe Toussaint is vooral een reisboek waarin de schrijver zichzelf op de hem eigen ontwapenende wijze portretteert. Zo verneemt hij in Tokio het laatste nieuws over zijn dorpsgenoten op Corsica, levert hij in Berlijn strijd om de dikte van een plak ham en viert hij thuis op Corsica triomfen bij de jeu de bouleswedstrijd. In het Japanse Nara bezoekt hij een verbijsterende striptease, in Hanoi stort hij zich achter op de motor met ware doodsverachting in het helse verkeer. Tot slot keert hij terug naar Kyoto om zich staande op de Sanjobrug te laten meevoeren door mijmeringen over het verstrijken van de tijd.

"Bij elke reis weer word ik, als het moment van vertrek is aangebroken, bevangen door een heel lichte angst, een angst die soms wordt gekleurd door een huivering van aangename opgewondenheid. Want ik weet dat tijdens reizen de dood - of seks - altijd tot de mogelijkheden behoort (hoogst onwaarschijnlijke eventualiteiten, uiteraard, maar niettemin nooit helemaal uit te sluiten)."

Een kunsthistoricus krijgt een beurs om in Berlijn een studie over Titiaan te schrijven. Maar het is een hete zomer en hij komt nauwelijks aan werken toe. Zijn vrouw en kind vertrekken met vakantie naar Italië. Ook de bovenburen gaan op reis en vragen hem voor de planten te zorgen. Er volgt een gedenkwaardige ontmoeting met Cees Nooteboom in een park. Zal het eindelijk gaan lukken met zijn werk? In ieder geval heeft hij een fors besluit genomen: hij zal geen televisie meer kijken. Maar het is een hete zomer en het is moeilijk zich te concentreren. Hij gaat naar een park om te zwemmen en ontmoet daar de voorzitter van de stichting die hem heeft uitgenodigd. De voorzitter maakt een wandeling met Cees Nooteboom. Het gesprek komt niet echt van de grond. Als eerst de benedenburen en vervolgens zijn vrouw en kind terugkomen, is dan alles weer in orde?

"Er is maar één auteur die een dergelijk minimaal en enigszins landerig gegeven kan uitwerken tot een werkelijk boeiend en hilarisch boek: de oorspronkelijk uit Brussel stammende Jean-Philippe Toussaint. Een aantal jaren heeft hij als schrijver niet van zich laten horen. Hij hield zich bezig met film. Maar ieder zal zich nog zijn debuut herinneren en de enorme indruk die dat maakte: De badkamer dat in 1985 bij ons verscheen. Ook nu weer laat Toussaint zich kennen als een auteur die haarscherp de geest van de tijd en de daardoor teweeggebrachte stemming van het individu weet weer te geven" (Van Gennep, zomer 1997)

"Van alle boeken die Toussaint heeft geschreven over niets, nietst het niets wel het meest in De aarzeling. Tegelijk bevat deze roman enkele momenten van pure slapstick, die haast alles compenseren. Een plot ontbreekt vrijwel geheel. De intrige is samen te vatten met de regel: man reist met zijn acht maanden oude zoon naar een hotel aan de kust, met als doel een vriend te bezoeken in de buurt, die niet thuis blijkt te zijn. Alleen kost het herhaalde bezoeken aan diens huis om te ontdekken dat de vriend niet eens wist van zijn komst, en dat er ook een goede reden is voor de afwezigheid." (Boeklog, 27 augustus 2009)

Het is de bedoeling dat de jongeman in Het fototoestel een rijles gaat nemen. Daar komt het echter niet van. Wel gaat hij met de rijschoolhouder en zijn dochter op zoek naar een fles butagas en raakt hij verwikkeld in een serie elkaar versterkende gebeurtenissen. Intriges, flashbacks en absurditeit, alles komt aan bod in Het fototoestel.

Mijnheer, commercieel manager bij Fiat-France, is een modieuze jonge man, voorkomend, zonder werkelijke problemen in het leven en bovendien een begaafd tafeltennisspeler. De roman komt op gang als Mijnheer op een avond bij een val ongelukkig terechtkomt en zijn pols verwondt. Hij komt juist bij zijn verloofde vandaan, dus gaat hij terug en blijft een nachtje slapen. In feite trekt hij bij haar en haar ouders in, een heel welwillende familie. De verloving gaat na enige tijd uit, maar Mijnheer blijft. Hij zou voorgoed gebleven zijn als zijn schoonmoeder geen appartement voor hem gevonden had. Maar ook daar installeert hij zich heel tevreden. Dan beginnen de complicaties.

Toussaints eerste boek, in Frankrijk uitgegeven in 1985 bij de vermaarde uitgeverij Minuit, is een in persoonlijke, vaak ironische stijl geschreven kleine roman over de dagelijkse gebeurtenissen in het leven van een moderne mens. Een merkwaardige jongeman brengt zijn dagen het liefst door in de badkamer.